KARAMAN'IN TARİHDžSİ
Karaman kentinin ilk kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber
yapılan arkeolojik kazılar neticesinde, ?li bir yerleşim b?si, ticaret
ve k?merkezi olduğuna dair belgeler bulunmuştur.
Karaman ve 祶resinin M.֮8000 yıllarında yerleşik iskana sahip olduğu
ortaya konulmuştur. İl; Hititler zamanında bir askeri ve ticaret merkezi
olmuş daha sonra Firigya ve Lidyalıların egemenliğine ge筩ş, M.֮322 de
Yunan Kralı Perdikkos ve Filippos un işgaline ve talanına uğramıştır.
Karamanoğulları Anadolu Sel絫lu Devletinin zayıflamasından ve yıkılmasından
sonra bağımsızlıklarını ilan edip Karamanoğlu Devletini kurmuşlardır.
Karamanoğulları OĞUZ'ların SALUR boyuna mensuptur. 24.Oğuz boyu şunlardır.
1.Kayı 2.Bayat 3.Alkaevli 4.Karaevli 5.Yazır 6.D?p;#287;er 7.Dondurga 8.Yaparlı
9.Avşar 10.Kızık 11.Beğdili 12.Karkın 13.Bayındır 14.Bi祮e 15.ǡvuldur
16.ǥpni 17.Salur l8.Eym?Alayuntlu 20.ܲeğir 21.Iğdiz 22.B?#287;d?Yuva
24.Kınık. Bu 24 boy 6 ata da birleşir. 1.G?2.Ayhan 3.Yıldızhan 4.G?n
5.Dağhan 6.Denizhan. Şehir Klasik d?lerde LARENDE Olarak bilinir. Larende,
1256 da Karamanoğulları devletinin başkenti olmuştur. Larende, Cumhuriyet
D?inde KARAMAN adını almıştır.
Karamanoğlu Mehmet bey Konya civarında Moğollarla yaptığı savaşı kazanarak
Konya'yı moğal işgalinden kurtarmış ve Karamanoğlu Devletinin başkenti
yapmıştır. O tarihlerde Anadolu Sel絫lularının resmi dili Arap硬 edebiyat
dili Fars硠idi. Y?enlerle y?ilenler arasında dil konusunda b? farklılıklar meydana gelmişti. Dil farkı b?eaksiyonlar doğurdu. Hacı
Bektaş Veli, Tapduk Emre, Yunus Emre, Aşık Paşa, Sarı Saltuk ve Karamanoğlu
Mehmet Bey başta olmak ?daha bir篫 k?tarihinin b?imaları
T?lt?medeniyetinin tahrip edilmekte ve yok edilmekte olduğunu
g?ek, siyasi ve k?l taarruza ge筩şlerdir. Karamanoğlu Mehmet Bey
T?lliyet穬ik tarihine altın harflerle yazılması gereken 13 Mayıs 1277
yılında yayınladığı bir fermanla T?#39;nin zaferini sağlamıştır. Bu
fermanla "Bu g?sonra hi砫imse sarayda, divanda, meclislerde ve
seyranda T?linden başka dil kullanmaya" diyerek T?#39;den başka
konuşulan ve yazılan dilleri yasaklamıştır.
Bug?aman halkının civar yerleşim b?lerine nazaran daha d?bir
lisan kullanmasını bu fermanda aramak lazımdır.
Karamanlılar kuvvetli d?#351;manlarının karşısında sarp yerlere bilhassa Toros
dağlarına 祫ilerek korunurlar ve tehlike ge穮ce tekrar İ祬 ve Larende
(Karaman) tarafına ge祲lerdi. Ge穴ler vasıtasıyla Konya'ya ulaşan ticaret
kervan yollarını kontrol eden Karamanlılar, Ceneviz, Kıbrıs ve Malta
tacirlerinden aldıkları vergiler ile m?ir gelir temin ediyorlardı.
Lamos, Silifke, Anamur, Manavgat gibi kendilerine ait limanlardan tahsil
ettikleri g?resmi ?li gelirlerdendi. Karamanoğullarının Alaaddin
Beyden itibaren hedeflerinin g?p;#351; sikkeleri g?mektedir.
Hıristiyan alemi tarafından kutsal sayılan ve antik şehir olarak bilinen
DERBE kenti Avrupalı hıristiyan turistlerin dikkat ve ilgisini 祫iyor. (Derbe
Karaman'a bağlı Aşıran k?yakınlarında yer alır) Hıristiyanların Hz. İsa
Peygamber'den sonra kendilerine dini lider olarak bildikleri MICHAEL
Derbe'de yatmaktadır. Burayı ve MICHAEL'in kabrini ziyaret edenler
Hıristiyan inancına g?kendilerinin hacı oldukları edinilen bilgiler
arasındadır. Karaman 15 Haziran 1989 tarihinde T?'nin 70. Vilayeti
olmuştur.
KARAMAN
İSMİNİN KAYNAĞI
Karaman ilinin eski ismi Larende'dir. Şehir Sel絫luların elinde iken
islamlaşmıştır.
Karamanoğulları Beyliğinin kuruluşu temellerini atan Nure sufi'nin oğlu
Karaman Bey'in Karamanoğlu Beyliğini teşkilatlandırması ve beylik haline
getirmesi ile Karamanoğulları g?eye ve sınırlarını genişletmeye
başlamışlardır.
Karamanoğlu Beyliğinin kurucusu Karaman Bey'den dolayı Laranda (Larende)
olan şehir 1256 yılında Karaman adını almıştır. Bu tarihten itibaren de
Karaman olarak devam etmektedir.
KARAMAN'LA İLGİLİ
BAZI TARİHİ BİLGİLER
Karaman'ın tarih sahnesindeki yerini daha iyi değerlendirebilmek ve
gelişimini izleyebilmek i穮, birtakım tarihi bilgileri de burada vermeyi
uygun g?k.
Kanuni Sultan S?n zamanında, eski ?ini kaybeden şehir, askeri
teşkilat itibariyle Konya merkez sancağına bağlanmıştır. 1522 olan bu
tarihte, Karaman'da 33 mahalle, 570 vergi m?fi, 462 ev, 18 m?n
olmayan n?bir imaret, 4 cami, 25 mescid, 7 medrese, l Hadis, 3 Hafız, l
֦amp;#287;retmen Okulu, 10 zaviye, l yoksullar yurdu, 7 hamam, 246 d?vardı. Bu
tarihte şehrin n?un, 1020 olduğu tahmin edilmektedir. Bug?ismi
kullanılan mahallelerden; Seki祦amp;#351;me (Sekiz祦amp;#351;me), K? Alişahne (Alişahane),
Hacıcelal, Ko硫dede (K?dede), Abbas, Ahiosman, ǥltek, Tapucak/Topucak (Tabdukemre),
Mansurdede, Kiriş穠(Kiriş穢aba), Hocamahmut, Kazalpa (Gazalpa/Gazialp),
Emekseven o d?den bug?a aynen veya ufak tefek değişikliklerle
gelmiştir.
III. Murad zamanında, 1587 yılında hazırlanan "Kanunname-i Karaman"
defterinde, Karaman'ın merkez n?2027; kendisine bağlı bulunan 63 k?
n?ise, 3603 olarak g?rilmiştir. Yine aynı kayıtta, o d?de,
Karaman'ın n?akımından yoğun olan en b??ri, 288 n? bug? adıyla G? ve 255 n? Divle (ܧharman) k?ridir. Bug?anenin
yaşadığı Değle'de Ahmedler, Kamereddin ve İydalı adında ?alle
bulunuyor; bu mahallelerden birinde ise, m?n olmayan halk yaşıyordu.
M?n olmayan halk, inan砮oktasında İslam olanlardan ayrılmasına rağmen;
isim, gelenek ve k?a禡mp;#305;sından bir b?k g?riyordu. Bunların
isimlerinin, Arslan, Şehriban, Murad, Bayram...gibi T?mp;#304;slam isimleri
olması da dikkate değer bir husustur.
İslam olmayan bu b?de halkının, din hari砯lmak ? diğer
yaşayışlarının T?lkıyla ?şleşmiş olması, bu insanların, Hristiyan
T? olduğu d?#351;?ni yaygınlaştırmıştır. Hatta Karaman'dan İstanbul'a
g?den bu insanların, T?#39;de 12 ağızdan biri olarak bilinen "Karamanlıca"ağzını
konuşmaları ve bu ağızla XVIII. asırda bir gazete ile birlikte, 祦amp;#351;itli
kitaplar yayınlamaları; bu iddiaların doğruluğuna delil olarak kabul
edilmektedir. Ana Britannica'da bu konuda yazılan "Karamanlıca" maddesine
bir g?alım.
KARAMANLICA
AĞZI
Karamanlı T?i olarak da bilinen, T?#39;nin bu ağzını Karamanlı
Ortodoks Hristiyanlar konuşur. Bu dili konuşan Karamanlılar, bazılarına g?
T?amp;#351;miş Rumlar; bazılarına g?ise, Sel絫lular d?inde Bizansla yakın
ilişki sonucu Hristiyanlığı benimsemiş T?9;lerdir. Osmanlı belgelerinde "Zımmiyan-ı
Karaman", ya da "Karamanian" adıyla anılan bu Karamanlılar, bazı
değişikliklerle Yunan alfabesini kullanmışlardır. XVIII. yy.'dan başlayarak
T? ve Avrupa'da bazı kitaplar yayınlamışlardır.
Karamanlıca'nın T? T?i'ne g?başlıca ses farklılıkları, ? t?i ve ?eğişmesidir.
ֲnek: Secde/secide; sıcak/ısıcak; uğramak/oğramak; ihtiyar/ehtiyar;
g?p;#351;/g?amp;#351;...
ܮs?amp;#287;işmesi: Değil/deil; niyaz/niaz; kul?l??cut; cevap/coğap...
Bazen de 篦amp;#287;ul ekleri sesuyumu dışında kalır: Onlar/anler; ayaklar/ayekler...
-me祠ula砥ki bu ağızda sık硠kullanılır: "İbret almaca" gibi...
Hatta bu insanlar, hristiyanlığa bağlı olmalarına rağmen, hristiyanlığı da
kendi anlayışları i祲isinde yaşamışlardır. Ǽnk?dan İstanbul'a g? edenler, İstiklal Savaşı sırasında, Milli H?'in koruması altında,
İstanbul Rum Patrikhanesi'nden ayrılarak yeni bir patriklik kurmuşlardır.
(İslam Ansiklopedisi)
KARAMAN'IN
KOYUNU, SONRA ljKAR OYUNU
BİRİNCİ HİKAYE:
Karamanoğullarıyla, Osmanlı Devletinin kıyasıya savaşa tutuştuğu yıllarda,
Karaman halkı savaşlardan 篫 祫miş. Ezilmişler, evleri, barkları, malları
篫 zarar g?ş. O devrin uluları toplanıp, "Bu kardeş kavgasını tatlılığa
bağlıyalım" diye kurultay kurmuşlar. Karaman Beyi ile Osmanlı Beyini
Konya'ya 硦amp;#287;ırmışlar, her iki tarafın şikayetini dinlemişler. S?tatlıya
getirip, her iki beye de, bir daha savaş yapmamaları i穮 yemin ettirmişler.
Karaman Beyi yemin ederken, elini koynunua g?erek: "Bu can burada
kaldık硬 Osmanlıyı kardeş bilip, kılı砧ekmeyeceğime s?eriyorum" demiş.
Fakat kurultaydan 禡mp;#305;kan Karaman Beyi, kaftanının altından bir kuş 禡mp;#305;karıp
salıvermiş ve "İşte can 禡mp;#305;ktı s?itti" demiş
İKİNCİ HİKAYE:
1243 senesi K?ağ savaşından ve bozgunundan sonra, Sel絫lu ordusu
祫ilmiş, Moğol ordusu yer yer Anadolu'yu istilaya başlamıştı. Moğollar
M?n olmadıkları i穮, M?n T?e karşı 篫 d?#351;manca hareket
ediyorlardı. Kuvvet祠篫 ?durumda bulunuyorlar ve her savaşta galip
geliyorlardı. Konya'yı istila ettikten sonra, Kerim?Karaman Bey
zamanında Karaman'ın ?e y?er. Tarih takriben 1258 sıraları idi.
Karamanoğlulları telaşa d?#351;t?Zira Moğollar direnen yerlerde halkı
kılı紡n ge穲iyorlardı. Ne yapıp yapıp, bu putperest Moğolları yenmek
lazımdı. Karamanlılar basit bir harp hilesi d?#351;?r. Netice de Moğollar
baskın yapacaklardı. Moğol ordusu Konya ?den Karadağ'a doğru
ilerliyorlardı. O tarihte Karadağ ormanla kaplı idi. Karaman askerleri koyun
postuna b?ek, bir koyun s??sına karıştılar. S?e birlikte
Moğol ordusuna doğru yaklaşmaya başladılar. Moğol ordusu, s?gasbetmek,
yiyip i筥k i穮 bir ka砫oyun yakalayıp kestiler, kızarttılar ve i竩yle
beraber yemeye başladılar. Tam sızdıkları sırada, koyun postuna b?
Karaman askerleri ?rindeki postları atarak, Moğolların ?rine
絬landılar. Bir yandan da ormanda gizlenmiş bulunan esas ordu, Moğollara
h?tti. B?oğol ordusu orada yok edildi. Tek t?ıp kurulabilen
Moğollar da etrafa bu deyimi yaydılar.
܇CܠHİKAYE:
Karaman kalesi Osmanlı ordusu tarafından sarıldığı zaman, kale i穮deki
halk, canını ve malını kurtarmak endişesine d?#351;er. Bu arada, bir s?hibi
de s??armak hazırlığı i穮dedir. S? karanlık dehlizde yolunu
bulabilmesi i穮, ke穬erin boynuzlarına yanan meşaleler takar ve bu suretle
dışarıya 禡mp;#305;karlar. Kaleyi sarmış bulunan Osmanlı askerleri, arka tarafta
ellerinde meşaleler bulunan bir ordunun kendilerine saldırmak ?
bulunduğunu sanarak, kuşatmayı kaldırıp, ağırlıklarını bırakarak ka硲lar.
Bunun bir s?duğunu, iş işten ge紩kten sonra anlarlar, ve bu lafı
禡mp;#305;karırlar
